انواع ترک در بتن بر اساس منشاء ایجا ترک، ظاهر و جهت گیری ترک، نحوه گسترش ترک و بر اساس عضو دسته بندی می شوند.
ترک در بتن از مشکلات متداول آن است که اثر زیادی در دوام و ایمنی سازه دارد. عوامل مختلفی مانند شرایط محیطی، طراحی نامناسب و اجرای نادرست موجب می شوند که ترک هایی در بتن ایجاد شوند.
ترک در این مصالح به صورت شکاف یا شکستگی هایی ایجاد می شود. اغلب بتن ها با مشکل ترک خوردگی مواجه می شوند. یکی از انواع بتن هایی که با مشکل ترک خوردگی غالباً مواجه نمی شود، بتن پیش تنیده است که به دلیل مقاومت کششی بسیار بالای خود به ندرت دچار ترک خوردگی دچار می شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید
چرا بتن به ترک خوردگی و دیگر نواقص ظاهری دچار می شود؟
انواع ترک در بتن به دلایل زیر ایجاد می شوند:
- ضعیف بودن سازه از نظر طراحی، اجرای نادرست و عدم پیش بینی اضافه بار
- ضعیف بودن سازه از نظر بی کیفیت بودن بتن و دیگر مصالح به کار رفته
- صدمات مختلف به سازه مانند آتش سوزی، زمین لرزه و طوفان شدید
- جابه جایی بتن به سبب ویژگی های فیزیکی
- آسیب دیدگی در اثر حملات شیمیایی
- مشکلات ناشی از موقعیت جغرافیایی خاص مانند سازه های ساحلی
- صدمات ظاهری و ساختاری به دلایلی نظیر فرسایش خاک
انواع ترک در بتن کدامند؟
تمامی ترک هایی که در سازه های بتنی ایجاد می شوند، در جدول زیر آورده شده است:
| مبنای دسته بندی ترک | نوع ترک |
| ترک بر اساس تأثیر روی رفتار سازه | 1- ترک سازه ای
2- ترک غیرسازه ای |
| ترک بر اساس منشاء شکل گیری | 1- ترک ناشی از خشک شدن
2- ترک ناشی از تنش حرارتی 3- ترک ناشی از واکنش شیمیایی 4- ترک ناشی از نشست 5- ترک ناشی از بارگذاری زیاد |
| ترک بر اساس شکل و جهت گیری | 1- ترک مستقیم
2- ترک دندانه دار 3- ترک پله ای 4- ترک تصادفی 5- ترک افقی 6- ترک عمودی 7- ترک مورب |
| ترک بر اساس عضو | 1- ترک خمشی
2- ترک برشی 3- ترک پیچشی |
| ترک بر اساس میزان بازشدگی | 1- ترک جزئی
2- ترک متوسط 3- ترک عمیق |
چه چیزی موجب ایجاد ترک های نشست در دیوارها می شود؟
ترک های نشست هنگامی ایجاد می شوند که زمین زیر ساختمان، کمی جابه جایی داشته باشد و یا اینکه نشست کند.
انواع ترک در بتن ممکن است منشاء مختلفی داشته باشند. برخی از دلایلی که موجب نشست یا جابه جایی زمین زیر سازه می شوند، عبارتند از:
- تراکم ضعیف در خاک در زمان ساخت: چنانچه خاک زیر ساختمان به خوبی در زمان ساخت متراکم نشده باشد، به تدریج ته نشین می شود و ترک هایی ایجاد می شوند.
- نشست طبیعی ساختمان: با گذشت زمان، ساختمان به صورت طبیعی نشست دارد که این مسئله ممکن است به دلیل تغییرات دما یا سطوح رطوبت باشد.
- جابه جایی خاک: جابه جایی خاک ناشی از رطوبت یا خشکسالی شدید موجب رانش و فرسایش خاک می شود که در اثر این مسئله ممکن است ترک هایی شکل بگیرد.
- آسیب دیدگی تأسیسات مانند لوله: آسیب دیدگی لوله ها موجب می شوند که نشست هایی رخ دهد و در اثر آنها، ترک هایی در بتن ایجاد شود.
چه دلایلی موجب ترک های ناشی از خوردگی در آرماتور می شوند؟
منشاء انواع ترک در بتن ممکن است خوردگی آرماتور باشند که به دلایل غیرفعال شدن فولاد، وجود اکسیژن و وجود رطوبت به عنوان یک الکترولیت شکل می گیرند.
این ترک ها معمولاً در ستون ها و تیرها ایجاد می شوند. هنگامی که فولاد به هر علت خوردگی پیدا می کند به تدریج شدت خوردگی آن افزایش پیدا می کند. هنگامی که ضخامت لایه خوردگی به بیشترین میزان می رسد موجب افزایش تنش های کششی می شود و فشار زیاد می شود و ترک هایی در بتن و پیرامون آرماتور شکل می گیرد.
ترک ها به تدریج زیاد و عمیق می شوند و بتن از میلگرد جدا می شود و میلگردها نمایان می شوند. کربناته شدن و ورود کلریدها از جمله عواملی هستند که عمدتاً موجب ایجاد ترک های ناشی از خوردگی می شوند.
ترک انبساطی چیست؟
یکی از انواع ترک در بتن ، ترک انبساطی است که به دلیل تغییرات دمایی و به دلیل گرمای شدید هوا ایجاد می شود.
در گرمای شدید، بتن دچار انبساط می شود و زمانی که در پیرامون آن، سازه یا عضوی مانند پنجره باشد که امکان تغییر شکل نداشته باشد، در بتن یک تنش ایجاد می شود. این تنش سبب اعمال فشار به بتن می شود و ترک هایی را در بتن ایجاد می کند.
راهکار پیشگیری: با استفاده از مفاصل انبساطی می توان از ایجاد این ترک ها جلوگیری نمود. این مفاصل، در واقع فاصله هایی هستند که بتن را از قسمت های پیرامون خود جدا می کند تا شرایط را برای انبساط بتن فراهم کند تا در اثر انبساط دچار ترک خوردگی نشود.
جهت مطالعه بیشتر کلیک کنید
راهکارهای جلوگیری از انواع ترک در بتن چیست؟
- استفاده از بتن مرغوب و درجه یک
- توجه به نسبت آب به سیمان
- ویبره درست و اصولی بتن
- توجه به اصول عمل آوری بتن
- طراحی و پیاده سازی درست بتن
- ایجاد پوشش برای سطح بتن تازه
پیشگیری از ایجاد ترک، کار دشواری نیست و با توجه به موارد نامبرده شده می توان از ایجاد ترک های مختلف در این مصالح جلوگیری کرد. توجه داشته باشید که راهکارهای جلوگیری غالباً کم هزینه تر از راهکارهای ترمیمی و تعمیری هستند.
دلیل ترک خوردن بتن سقف پس از بتن ریزی چیست؟
- تبخیر زودهنگام آب از سطح بتن
- عمل آوری غیراصولی بتن
- نوسانات دمای محیط
- نشست قالب
- بارگذاری سریع به محض اجرای سقف
- درنظر نگرفتن درز کنترل در سقف های بزرگ
سخن پایانی
دلایل مختلفی موجب ایجاد انواع ترک در بتن می شوند که اغلب آنها قابل جلوگیری است. ترک خوردگی بتن موجب می شود که دوام و مقاومت یک سازه به شدت در معرض خطر قرار بگیرد. با شناخت عوامل شکل گیری ترک ها و اقدامات پیشگیرانه می توان احتمال ترک خوردگی را کاهش داد تا سازه های مقاوم تر و بادوام تر احداث نمود. اگر بتن دچار ترک خوردگی شود باید از راهکارهای اصولی برای ترمیم آن استفاده نمود.
